به نظر نگارنده: تاریخ آریانای باستان مانند تواریخ دیگر جوامع کهن از افسانه و اسطوره آغاز شده و به تاریخ انجامیده است. مهمترين سرچشمة تاريخ و فرهنگ کشور ما سرودهای مقدس ویدی و اوستایی و سپس پارسنامه ها و شاهنامه ها است. رِيگ بَيد كتاب مذهبي عهد پيشداديان بامیان، متعلق به حدود 1500 تا 4000 سال پیش از میلاد بوده است و اوستا کتاب دینی ساکنان باستانی حوزة هندوکش و بابا در عهد کیانیان بلخ بوده که توسط زردشت بلخی به مردم عرضه شده است. کتاب اوستا از سال 660 پیش از میلاد  تا حدود 633 میلادی یعنی از شش و نیم قرن پیش از میلاد تا ظهور اسلام و پس از آن - در ظرف بیش از یک هزار و پنجصد سال - کتاب مذهبی بلخیان و زابلیان و بخشی از ایران و عراق کنونی بوده است.

پس از اوستا و متون پهلوی تمام تواریخ عربی و پارسی دورة اسلامی مانند تاریخ طبری و بلعمی و حمزه اصفهانی و اخبار الطوال دینوری و مروج الذهب مسعودی و کامل ابن اثیر و تاریخ ابن خلدون و آثارالباقیه ابوریحان بیرونی و تاریخ مقدسی بُستی و طبقات ناصری جوزجانی و زین الاخبار گردیزی و روضت الصفای میر خواند بلخی و حبیب السیر خاوند میر هروی و... و نیز شاهنامه فردوسی، پادشاهان آریانای کهن یا پارس باستان را چهار طبقه بنام پیشدادیان و کیانیان و اشکانیان و ساسانیان نوشته اند.

حمزه اصفهاني ذيل «طبقات ملوك الفُرس الاربع» (طبقات چهارگانة شاهان پارس) سلسله‌هاي شاهان پارس را به نامهای «پيشداديان» «کيانيان» «اشکانيان» و «ساسانيان» یاد کرده است. حمزه شمار پیشدادیان به شمول کیومرث را نُه تن و مدت سلطنت آنها را 2470 تا 2734 سال نوشته است. وی نام آنها را پس از کیومرث به ترتیب ذیل ذکر کرده است: هوشنگِ پيشداد، طهمورث، جم برادرِ طهمورث، بيوراسپ (ضحاک)، فريدون، منوچهر، افراسياب ترکي، زاب، کرشاسف (گرشاسپ) به همراه زاب. [5]

ابن بلخی مدت سلطنت پیشدادیان را با دوازده سال حكومت افراسياب ترك، 2568 سال  و تعداد آنان را يازده پادشاه نوشته است.[6] و حمدالله مستوفي آنان را يازدهتن و مدت پادشاهی شان را 2450 سال نوشته است.[7]

حمزه اصفهاني ذيل عنوان «كيانيان دومين طبقه شاهان پارس» کیانیان را  نُه تن و مدت سلطنت شان را  718 سال نوشته است و نام آنها را به ترتیب ذیل ذکر نموده است.

1)کيقباد. 2) کيکاوس. 3) کيخسرو. 4) کي‌لهراسب. 5) کي‌گشتاسب. 6) کي اردشير پسر اسفنديار بن گشتاسب که او را بهمن نيز مي‌خوانند. 7) هما چهر آزاد دختر بهمن بن اسفنديار.  8 ) دارا پسر بهمن. 9) دارا پسر دارا. [8]

حمزه اصفهانی در جای دیگر می نویسد: « ابومعشر [منجم بلخی] گويد: پارسيانبر مبناي کتاب زردشت به نام «اَبِستا» که کتاب ديني ايشان است، معتقدند که از زمان کيومرث پدر بشر تا سال پادشاهي يزدگرد 4182 سال و 10 ماه و 19روز است.»[9]

نامها و مدت سلطنت شاهان پیشدادی و کیانی در همه تواریخ دوره اسلامی با آنچه حمزه ذکر کرده است تقریبا مطابق است. [10] در مقدمه شاهنامه چاپهای بمبیی و تبریز آورده است: [شاهنامه] «به اعتبار تاریخ مشتمل است بر احوال پادشاهان عجم از سلطنت کیومرث تا کشته شدن یزدگرد و تسلط عرب بر عجم که در سنة بیست و یک هجری واقع شد. و تمامی این مدت سه هزار و ششصد و هفتاد و چهار سال است بدین تفصیل: مدت سلطنت پیشدادیان یعنی از کیومرث تا کرشاسب، دو هزار و چهار صد و چهل و یک سال است. و مدت سلطنت کیانیان یعنی از کیقباد تا اسکندر هفتصد و سی و دو سال است. و مدت سلطنت اشکانیان ملقب به طوایف الملوک دویست سال است. و مدت سلطنت ساسانیان یعنی از اردشیر بابکان تا یزدگرد، پانصد و یک سال است. و هر چند واقعات تاریخ چندان اعتبار ندارد، اما چون مأخذ جمیع کتب، تواریخ است ناچار آنچه هست از مغتنمات روزگار است.» [11]

اما به نظر نگارنده، تاریخ آریانای باستان را می توان به پنج دوره تقسیم کرد.

1)دوره کیومرثی: کیومرث یا جمشید و ضحاک و فریدون مربوط به دوره کیومرثی بوده اند. دوره کیومرثی بسیار دور و مبهم و تاریک و افسانه رنگ است و روایات و داستانهای این دوره بیشتر به  افسانه و اسطوره نزدیک است تا تاریخ.

 2) دوره پیشدادی: دوره پیشدادی از ایران هوشنگ (صاحب کتاب معروف جاودان خرد) آغاز میشود و سپس تهمورث و منوچهر و گرشاسب، به ترتیب از پادشاهان اصلی و مهم دوره پیشدادی بوده اند.

3) دوره کیانی: این دوره از کیقباد آغاز میشود و به دارای دوم کیانی و اسکندر ختم میشود.

گرچه اغلب مورخان استعماری این دو دوره پیشدادی و کیانی را دوره افسانه ای می خوانند؛ اما با توجه به شواهد و قراین موجود و با توجه به تصریحات و جزییات مکرر در اوستا و متون پارسنامه ها و شاهنامه ها و تواریخ دوره اسلامی، دوره پیشدادی که در واقع از ایران هوشنگ آغاز میشود و بویژه دوره بسیار روشن کیانی و اَوِستا و زردشت را که در آن زمان و مکان و زبان و مذهب به صورت روشن مطرح میباشند، میتوان دوره های تاریخی نامید.

4) دوره اشکانی معروف به ملوک الطوایف.

5) دوره ساسانی: از اردشیر بابکان تا یزدگرد.

سه طبقة اول و دوم و سوم یعنی سلسله کیومرثی و پیشدادی و کیانی پیش از اسکندر و متعلق به سرزمینهای شرق کویر بزرگ (بلخ و زابل و کابل) بودند و طبقات چهارم و پنجم یعنی اشکانیان و ساسانیان پس از آن و متعلق به غرب کویر (عراق عجم و عرب) بوده اند.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: